گياهان و نقش آنها در آکوآريوم
عدّه زيادی از آکوآريوم دارها خيال مي کنند که گياهان فقط به دليل زيبايي ای که دارند در داخل آکوآريوم قرار مي گيرند .بنابراين در کشورهايي مثل ايران که تهيه گياهان مخصوص داخل آکوآريوم تا حدودی مشکل است ، برای اين منظور به گياهان مصنوعي روی مي آورند .عده ای دِيگر نيز نه تنها نقش گياهان را توليد اکسيژن مي دانند ، بلکه در صورت فقدان آنها سعي مي کنند از طريق تهويه بيشتر ، کمبود آنرا جبران نمايند .تجربه و تحقيق نشان داده است که اثر گياهان در داخل آکوآريوم به مراتب مهمّتر از حد تصوّر فوق بوده و گياهان از این نظر دارای اهميت ويژه ای مي باشند .
اين اثرات به ترتيب اهميت عبارتند از:
1-جذب مواد سمّی
جذب تمام يا قسمت عمده ای از مواد دفعي و سمّي که حاصل متابوليسم و فعل و انفعالات حياتي ماهي است توسط گياهان انجام مي گيرد .مهمترين این مواد ترکيبات ازته مانند آمونيوم است که در واقع ترکيبي از ادرار ماهي مي باشد .آمونيوم از ترکيبات سمّي خطرناک است که به طور دائم توسط ماهي تولِيد و به آب اضافه مي شود و حتماً بايد از محيط زيست آن بطور مرتب جدا گردد .هيچ نوع فيلتری بجز گياهان و باکتريهای نيتروزوموناس نمي توانند اين مواد را از حالت سمّي به ترکيب غير سمّي تبديل نمايند . اين مواد نه تنها جذب گياهان مي شوند ، بلکه مشابه کود شيميایی باعث افزايش رشد و نمو آنها نيز مي گردند.
2-جذب گاز کربنيک حاصل از بازدم ماهي ها و ساير آبزيان داخل آکوآريوم
گياهان در مقابل نور ، گاز کربنيک حاصل از بازدم ماهي ها و ساير آبزيان داخل آکوآريوم را به طور مرتب جذب کرده و تبديل به ماده مي نمايند .اگر چه پمپ هوا و تهويه آب نيز همين کار را انجام مي دهد ، اما با وجود اين گياهان داخل آکوآريوم در اين مورد اثر خاصي دارند .اگر تراکم گياهان داخل آکوآريوم متعادل باشد ، د رهنگام شب که گياهان نيز خود توليد گاز کربنيک مي کنند ، تهويه معمولي آب برای از بين بردن گاز کربنيک حاصله کفايت مي کند.
3-توليد اکسيژن
اگر چه توليد اکسيژن در داخل آکوآريوم واجد اهميّت زياد است ، امّا با وجود اين با توجه به اينکه از طريق تهويه به بهترين وجه بخصوص در هنگام شب مي توان اکسيژن مورد نياز را تأمين نمود ،اهميّت توليد آن به وسيله گياهان بعد از جذب مواد سمي و گاز کربنيک بسيار حائز توجه است.
4-زيبايي و طراوت داخل آکوآريوم
گياهان در داخل آکوآريوم قابل مقايسه با گياهان در داخل يک باغچه مي باشند .طبيعتاً آکوآريومي که در آن گياهان طبيعي سر حال و زنده کاشته شده است دارای طراوت و زيبایی بيشتری از آکوآريوم برهنه و يا دارای گياهان مصنوعي مي باشد.
5-کنترل ميزان نفوذ نور به داخل آکوآريوم
گياهان داخل آکوآريوم مي توانند به بهترين وجه ميزان نفوذ نور مستقيم و حتي غير مستقيم را بداخل آکوآريوم کنترل نمايند .بديهي است ماهي ها نيز با توجه به نیازی که به تابش ميزان مشخصي از نور دارند مي توانند نقطه مورد نظر خود را در آکوآريومي که دارای گياهان آبزی مي باشد، پیدا نمايند .اگر اهميّت وجود گياهان را در داخل آکوآريوم از ديد ماهي ها نگاه کنيم ، بدون شک اثر کنترل نور توسط گياهان برای آنها به مراتب مهمّتر از اثر زيبايي آنها برای صاحب آکوآريوم و حتي خودشان مي باشد.
محل تخم ريزی و يا ايجاد لانه 6-
گياهان طبيعي اثر بسيار مهمي در تخمريزی اکثر انواع ماهي ها دارند .بيشتر ماهي ها تخمهای خود را بر روی شاخ و برگ گياهان و يا در زير برگها مي ريزند .گياهان همچنين اثر مهمي در لانه سازی برخي از ماهي ها هنگام تخم ريزی دارند .برای مثال انواع گورامي ها که برای تخمريزی خود ايجاد لانه هايي از هوا مي کنند ، برای تثبيت و اسکان لانه خود از شاخ و برگ گياهان استفاده مي نمايند .فقدان گياه در داخل آکوآريوم باعث متلاشي شدن لانه آنها مي گردد.
7-پناهگاه نوزادها و ماهي های بزرگ
نوزاد اکثر ماهي ها از گياهان آبزی به عنوان پناهگاه استفاده مي نمايند .اگر تراکم گياهان داخل آکوآريوم درحد طبيعي برای نوع ماهي تکثير شده باشد نوزادها مي توانند به بهترين وجهي در داخل آنها پنهان شده و خود را از دسترس والدين و يا ساير ماهي ها ديگر آکوآريوم دور نگه دارند .اکثر ماهي ها تخم و نوزاد خود يا ساير ماهي ها را مي خورند.گياهان همچنين پناهگاه خوبي برای برخي از ماهي های بزرگ هستند که مورد حمله گاه گاهي ساير ماهي ها قرار مي گيرند، گاهي ممکن است ماهي های يک گونه مشابه و يا دو ماهي از گونه های مختلف معترض يکديگر شوند که اگر ماهي مورد تعرض بتواند خود را برای مدتي پنهان نمايد از دست ماهي متجاوز مصون خواهد ماند.
8-توليد غذا بطور غير مستقيم برای برخي از ماهي ها
برخي از ماهي ها علاقه خاصي به خوردن انواع آلگ ها و باکتريها دارند .آلگ ها و باکتريها به مقدار زياد بر روی شاخ و برگ گياهان تولِيد مي شوند .اکثراً ماهي هايي از اين قبيل مي توان ديد که روی شاخ و برگ گياهان را به منظور خوردن باکتريها و آلگهای رشد نمود يافته بر روی آنها بازرسي مي نمايند. .
با توجه به مراتب فوق مي توان نتيجه گيری کرد که گياهان پلاستيکي مصنوعي حتي اگر زيبا هم باشند ، نمي توانند احتياجات ماهي ها را برآورده نمايند .در هر حال از آنجا که تهيه و تأمين برخي از انواع گياهان آبزی در داخل کشور مشکل است با توجه به موارد ذکر شده در اکثر مواقع بايد ترتيبي اتخاذ گردد که قسمتي از احتياجات ماهي ها از طريق ديگر تأمين شود ، ضمن بحث درباره انواع گياهان آکوآريومي ، به انواعي از آنها که در حال حاضر در آب های داخلي ايران يافت مي شوند، اشاره خواهد شد.(در پستهای بعدی)
عدّه زيادی از آکوآريوم دارها خيال مي کنند که گياهان فقط به دليل زيبايي ای که دارند در داخل آکوآريوم قرار مي گيرند .بنابراين در کشورهايي مثل ايران که تهيه گياهان مخصوص داخل آکوآريوم تا حدودی مشکل است ، برای اين منظور به گياهان مصنوعي روی مي آورند .عده ای دِيگر نيز نه تنها نقش گياهان را توليد اکسيژن مي دانند ، بلکه در صورت فقدان آنها سعي مي کنند از طريق تهويه بيشتر ، کمبود آنرا جبران نمايند .تجربه و تحقيق نشان داده است که اثر گياهان در داخل آکوآريوم به مراتب مهمّتر از حد تصوّر فوق بوده و گياهان از این نظر دارای اهميت ويژه ای مي باشند .
اين اثرات به ترتيب اهميت عبارتند از:1-جذب مواد سمّی
جذب تمام يا قسمت عمده ای از مواد دفعي و سمّي که حاصل متابوليسم و فعل و انفعالات حياتي ماهي است توسط گياهان انجام مي گيرد .مهمترين این مواد ترکيبات ازته مانند آمونيوم است که در واقع ترکيبي از ادرار ماهي مي باشد .آمونيوم از ترکيبات سمّي خطرناک است که به طور دائم توسط ماهي تولِيد و به آب اضافه مي شود و حتماً بايد از محيط زيست آن بطور مرتب جدا گردد .هيچ نوع فيلتری بجز گياهان و باکتريهای نيتروزوموناس نمي توانند اين مواد را از حالت سمّي به ترکيب غير سمّي تبديل نمايند . اين مواد نه تنها جذب گياهان مي شوند ، بلکه مشابه کود شيميایی باعث افزايش رشد و نمو آنها نيز مي گردند.
2-جذب گاز کربنيک حاصل از بازدم ماهي ها و ساير آبزيان داخل آکوآريوم
گياهان در مقابل نور ، گاز کربنيک حاصل از بازدم ماهي ها و ساير آبزيان داخل آکوآريوم را به طور مرتب جذب کرده و تبديل به ماده مي نمايند .اگر چه پمپ هوا و تهويه آب نيز همين کار را انجام مي دهد ، اما با وجود اين گياهان داخل آکوآريوم در اين مورد اثر خاصي دارند .اگر تراکم گياهان داخل آکوآريوم متعادل باشد ، د رهنگام شب که گياهان نيز خود توليد گاز کربنيک مي کنند ، تهويه معمولي آب برای از بين بردن گاز کربنيک حاصله کفايت مي کند.
3-توليد اکسيژن
اگر چه توليد اکسيژن در داخل آکوآريوم واجد اهميّت زياد است ، امّا با وجود اين با توجه به اينکه از طريق تهويه به بهترين وجه بخصوص در هنگام شب مي توان اکسيژن مورد نياز را تأمين نمود ،اهميّت توليد آن به وسيله گياهان بعد از جذب مواد سمي و گاز کربنيک بسيار حائز توجه است.
4-زيبايي و طراوت داخل آکوآريوم
گياهان در داخل آکوآريوم قابل مقايسه با گياهان در داخل يک باغچه مي باشند .طبيعتاً آکوآريومي که در آن گياهان طبيعي سر حال و زنده کاشته شده است دارای طراوت و زيبایی بيشتری از آکوآريوم برهنه و يا دارای گياهان مصنوعي مي باشد.
5-کنترل ميزان نفوذ نور به داخل آکوآريوم
گياهان داخل آکوآريوم مي توانند به بهترين وجه ميزان نفوذ نور مستقيم و حتي غير مستقيم را بداخل آکوآريوم کنترل نمايند .بديهي است ماهي ها نيز با توجه به نیازی که به تابش ميزان مشخصي از نور دارند مي توانند نقطه مورد نظر خود را در آکوآريومي که دارای گياهان آبزی مي باشد، پیدا نمايند .اگر اهميّت وجود گياهان را در داخل آکوآريوم از ديد ماهي ها نگاه کنيم ، بدون شک اثر کنترل نور توسط گياهان برای آنها به مراتب مهمّتر از اثر زيبايي آنها برای صاحب آکوآريوم و حتي خودشان مي باشد.
محل تخم ريزی و يا ايجاد لانه 6-
گياهان طبيعي اثر بسيار مهمي در تخمريزی اکثر انواع ماهي ها دارند .بيشتر ماهي ها تخمهای خود را بر روی شاخ و برگ گياهان و يا در زير برگها مي ريزند .گياهان همچنين اثر مهمي در لانه سازی برخي از ماهي ها هنگام تخم ريزی دارند .برای مثال انواع گورامي ها که برای تخمريزی خود ايجاد لانه هايي از هوا مي کنند ، برای تثبيت و اسکان لانه خود از شاخ و برگ گياهان استفاده مي نمايند .فقدان گياه در داخل آکوآريوم باعث متلاشي شدن لانه آنها مي گردد.
7-پناهگاه نوزادها و ماهي های بزرگ
نوزاد اکثر ماهي ها از گياهان آبزی به عنوان پناهگاه استفاده مي نمايند .اگر تراکم گياهان داخل آکوآريوم درحد طبيعي برای نوع ماهي تکثير شده باشد نوزادها مي توانند به بهترين وجهي در داخل آنها پنهان شده و خود را از دسترس والدين و يا ساير ماهي ها ديگر آکوآريوم دور نگه دارند .اکثر ماهي ها تخم و نوزاد خود يا ساير ماهي ها را مي خورند.گياهان همچنين پناهگاه خوبي برای برخي از ماهي های بزرگ هستند که مورد حمله گاه گاهي ساير ماهي ها قرار مي گيرند، گاهي ممکن است ماهي های يک گونه مشابه و يا دو ماهي از گونه های مختلف معترض يکديگر شوند که اگر ماهي مورد تعرض بتواند خود را برای مدتي پنهان نمايد از دست ماهي متجاوز مصون خواهد ماند.
8-توليد غذا بطور غير مستقيم برای برخي از ماهي ها
برخي از ماهي ها علاقه خاصي به خوردن انواع آلگ ها و باکتريها دارند .آلگ ها و باکتريها به مقدار زياد بر روی شاخ و برگ گياهان تولِيد مي شوند .اکثراً ماهي هايي از اين قبيل مي توان ديد که روی شاخ و برگ گياهان را به منظور خوردن باکتريها و آلگهای رشد نمود يافته بر روی آنها بازرسي مي نمايند. .
با توجه به مراتب فوق مي توان نتيجه گيری کرد که گياهان پلاستيکي مصنوعي حتي اگر زيبا هم باشند ، نمي توانند احتياجات ماهي ها را برآورده نمايند .در هر حال از آنجا که تهيه و تأمين برخي از انواع گياهان آبزی در داخل کشور مشکل است با توجه به موارد ذکر شده در اکثر مواقع بايد ترتيبي اتخاذ گردد که قسمتي از احتياجات ماهي ها از طريق ديگر تأمين شود ، ضمن بحث درباره انواع گياهان آکوآريومي ، به انواعي از آنها که در حال حاضر در آب های داخلي ايران يافت مي شوند، اشاره خواهد شد.(در پستهای بعدی)
